// Pinto Janir
Dulu
Pernah tasabuik, kopi Gunuang Pangilun.
Pambueknyo, Uwak Tandun. Bunyi kaba, Uwak Tandun urang Kampuang Lereang Bandagadang.
Lakinyo, urang Kiktenggi. Urang mahimbaunyo, Nyiak Tanang.
Mungkin dek inyiak ko urangnyo pandiam.Ciek tanyo, ciek jawek. Indak banyak kecek.
Garih talapak tangannyo,luruih mambalintang. Ujuang tunjuaknyo bacilalek. Ujuang lidahnyo hitam pakek.
Banyak urang galiang jo Inyiak Tanang.
Lapaunyo, rami tiok malam. Tampek bakumpua para pandeka jo parewa dari berbagai kampuang saputaran kampuang Alai Gunuang Pangilun.
Pandeka jo parewa dari Lapai, Balanti, Kampuang Cubadak Aia Kampuang Kalawi, Simpang Alai, Parakkopi, Bandagadang, Tabek Rumahpanjang, Buahalai, Bawah durian mangopi di Lapau Inyiak Tanang laki Wak Tandun.
Kabanyo Wak Tandun iko pandeka. Inyo kamanakan Angku Labuah nan masih bagarih katurunan Datuk Pangilun nan tasabuik sati.
Wak Tandun jo Inyiak Tanang indak baranak. Urang punah.
Kopi e sabana takicok ka pangka lidah, manyaruik ka pangka jantuang, mandanyuik ka dindiang hati.
Para pandeka jo parewa di Gunuang Pangilun, kopinyo bukan kopi kawa daun.
Tasabab, kopi kawa ko dibuek dari daun kopi nan dikariangkan.
Daun dihaluihkan, disaduah jo aia.Labiaj mirip minum teh.
Iko mungkin gaya pandeka jo parewa melakukan perlawanan psikis dan sosiologis ka Bulando.
Dek karano, pandeka ko lah muak jo caro caro panekanan Bulando.
Kopi dari awak dibaok ka nagarinyo, samantaro urang awak nyo tinggaan jo daun.
Ma pulo namuah pandeka jo parewa Gunuang Pangilun mandaram kopi kawa daun. Nan inyo daram kopi bana.
Kok dapek kopi tingga jo awak, nan sarok daun kopi, olah lah dek Balando. Baitu bana caro pandeka managak an muruah diri.
Banyak carito nan tatingga di saputaran kisah lapau kopi Uwak Tandun.
Salah satunyo soal kopi Gunuang Pangilun nan barasa dari parak kopi nan kini jadi namo suatu wilayah kecamatan Padang Utara.
Kampuang Parak Kopi ko lataknyo di subarang banda Simpang Alai nan dakek dari Gunuang Pangilun itu tadi.
Lai ingek sanak soal kejadian kampuang subarang parak kopi ba a kok banamo Simpangharu?
Kampuang Alai Gunuang Pangilun ko salain terkenal jo kopinyo, juo terkenal jo sabik alainyo nan mambuek Bulando jo Japang galiang jo retek.
Banyak carito atau kisah kisah saputaran Gunuang Pangilun nan indak hanyo soal kopinyo, soal sabik alainyo, soal anjiangnyo nan digemari dek banyak paburu, tidak hanyo soal mitos Gunuang Pangilun nan disabuik manyimpan ameh.
Sampai kini, gunuang Pangilun–secara diam diam masih diburu para pencari harta karun.
Ba a kok Japang mambuek lubang di Gunuang Pangilun?
Apo Iyo sekedar tampek pertahanan atau adoh sesuatu nan digali Japang di situ?
Bukan itu saja, Gunuang Pangilun tampek pamutuih kaji. Dulu, tampek para pandeka batapa di sinan.
Gunuang pangilun tu, Gunuang Ledang patah sambilan nan baundak tigo kuduak unto.
Ba a sanak indak pernah batanyo, mengapa disabuik gunuang, padohal tingginyo sabukik.
Manuruik carito tuo tuo, carito nan paliang usang tasimpan di bawah kero dan banta, Gunuang Pangilun itu adolah gunuang nan dulunyo paliang tinggi di Minangkabau.
Mungkin manjadi randah dek karano peristiwa alam yang sangat dahsyat.
Bumi malatuih, gunuang Pangilun taban. Sebagian sisa tabannyo mambantuak paga babarih, itulah bukik barisan.
Mungkin sajo, awal peradaban itu bertitik pangkal dan bermula dari daerah nan kini tasabuik Gunuang Pangilun.
Yang tidak hanya sekedar kopi dan paraknyo.. .
Salam Urang Alai Gunuang Pangilun.
—Pinto Janir—
Jakarta 25 Desember 2024